تأثیر تنش کم‌آبی بر برخی شاخص‌های سازگاری سلولی ژنوتیپ‌های سورگوم علوفه‌ای

به‌منظور بررسی تغییرات برخی شاخص­های مهم سلولی چند ژنوتیپ سورگوم در شرایط کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، در گلخانة دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش کم‌آبی در چهار سطح 85، 65، 45 و 25 درصد ظرفیت زراعی و سه ژنوتیپ سورگوم علوفه‌ای (KFS2، KFS6 و KFS17) بود. کم‌آبی موجب کاهش پتانسیل اسمزی، پایداری غشا و محتوای آب نسبی سلول‌ها در سطح 1 درصد و همچنین کاهش عناصر پتاسیم، کلسیم و فسفر، و افزایش سدیم و در نهایت کاهش مقدار مادة خشک شد. اثر متقابل تنش در ژنوتیپ تنها بر مقدار پرولین، قندهای محلول، پایداری غشا، محتوای آب نسبی و مادة خشک معنادار بود. ژنوتیپ KFS2 بیشترین مقدار پرولین، قندهای محلول و عناصر غذایی و در نهایت بیشترین پتانسیل اسمزی، محتوای آب نسبی، پایداری غشا و مقدار مادة خشک در شدیدترین سطح تنش (25 درصد ظرفیت زراعی) را به خود اختصاص داد. در بین صفات اندازه‌گیری‌شده، پرولین و مقدار کلسیم بیشترین سهم را در پیش‌بینی پتانسیل اسمزی و پایداری غشا داشتند. این عوامل تأثیر مهمی در عملکرد مادة خشک نیز دارند. به­طور کلی، هر ژنوتیپ از سازوکار متفاوتی برای مقابله با تنش استفاده می­کند، ولی ژنوتیپی که بتواند از روش­های سریع­تر و کم­هزینه‌تر استفاده کند، تحمل بیشتری در برابر تنش دارد و عملکرد مادة خشک بیشتری تولید می‌کند.